การจัดหุ่นนิ่ง ( Still life ) ทำไมจึงสำคัญ?

การจัดหุ่นนิ่ง

: เทคนิคเบื้องต้นสำหรับวาดภาพหุ่นนิ่งให้ออกมาสมบูรณ์

การวาดภาพหุ่นนิ่ง (Still Life Drawing) ถือเป็นพื้นฐานสำคัญของงาน Drawing เพราะช่วยฝึกทักษะการสังเกต พิจารณารูปร่าง วางองค์ประกอบ และถ่ายทอดน้ำหนักแสงเงาได้อย่างแม่นยำ

แต่การจะวาดภาพให้ออกมาดี ไม่ได้ขึ้นอยู่กับทักษะอย่างเดียว " การจัดหุ่นนิ่ง (Still life) " หรือการจัดวางวัตถุที่ใช้เป็นแบบในการวาด ก็มีผลต่อความน่าสนใจของภาพอย่างมาก

ปัจจัยหลักในการจัดหุ่นวาดภาพ

องค์ประกอบหลักที่สำคัญในการจัดหุ่น

จำนวนของหุ่น

ในการจัดหุ่นสำหรับวาดเบื้องต้น ไม่ควรเลือกหุ่นมาเยอะเกินไป เพราะจะทำให้งานของเราขาดจุดโฟกัสและดูไม่น่าสนใจ ขั้นต่ำควรเลือกหุ่นแค่ 2-4 ชิ้นก็เพียงพอแล้ว ส่วนในกรณีที่ต้องจัดหุ่นรวมหรือใช้หุ่นร่วมกันกับผู้อื่น ให้เลือกหุ่นไม่เกิน 4 ชิ้น

ขนาดของหุ่น

• เลือกหุ่นที่มีขนาดแตกต่างกัน เช่น เล็ก-กลาง-ใหญ่ เพื่อสร้างความหลากหลายของรูปร่างและระดับในภาพ

สีของหุ่น

ควร : เลือกหุ่นที่มีค่าสี (Value) ต่างกัน แม้ปรับเป็นขาว-ดำแล้วน้ำหนักต้องไม่เท่ากันทั้งหมด

เลือกวัตถุที่มีสีต่างกัน เมื่อเทียบเป็นน้ำหนัก ขาว-ดำ ควรคำนึงถึงค่าสีด้วย เช่น สีเขียวและแดง เมื่อปรับเป็นขาว-ดำ จะมีน้ำหนักจะต่างกัน ทั้งภาพมีน้ำหนักที่ครบ

เลือกวัตถุที่มีสีต่างกัน แต่เมื่อเทียบเป็นน้ำหนัก ขาว-ดำ ควรคำนึงถึงค่าสีด้วย เช่น สีเขียวเข้มและม่วง เมื่อปรับเป็นขาว-ดำ จะมีน้ำหนักที่ใกล้เคียงกัน การจัดคู่สีแบบนี้อาจจะไม่ค่อยแนะนำ

หลีกเลี่ยง: หุ่นที่สีคล้ายกัน หรือสีอ่อนทั้งหมด เพราะจะทำให้ภาพดูแบนและขาดมิติ

• เมื่อปรับภาพเป็นขาวดำนั้น จะไม่มีน้ำหนักที่เข้ม อาจจะทำภาพไม่น่าสนใจ น้ำหนักในงานไม่ครบ

• เมื่อปรับภาพเป็นขาวดำนั้น น้ำหนักจะเท่ากันทั้งหมด เมื่อนำมาวาดจะทำให้แยกน้ำหนักวัตถุแต่ชิ้นได้ยาก

พื้นผิวของหุ่น

• ควรมีความหลากหลาย เช่น หุ่นผิวมัน-ด้าน / เรียบ-หยาบ เพื่อเพิ่ม texture ในภาพ

• แต่ต้องให้วัสดุเข้ากับธีมของงานด้วย ไม่เลือกวัสดุที่ไม่สัมพันธ์กันเลย

หมวดหมู่ของหุ่น

• ควรเลือกหุ่นที่อยู่ในธีมเดียวกัน

  เช่น “อาหาร” หรือ “อุปกรณ์การเรียน” เพื่อให้องค์ประกอบของภาพสื่อสารเรื่องราวได้อย่างชัดเจนและมีความเป็นหนึ่งเดียว ช่วยให้ผู้ชมเข้าใจแนวคิดของภาพได้ง่ายขึ้น

• หลีกเลี่ยงการจัดหุ่นโดยไม่มีธีมหรือเลือกหุ่นที่ไม่ไปในทิศทางเดียวกัน

  การจัดวางสิ่งของที่ไม่สอดคล้องกัน ทั้งในแง่ของรูปทรง สี วัสดุ หรือเรื่องราว อาจทำให้ภาพดูสับสนและขาดความกลมกลืน ควรเลือกหุ่นที่มีความเชื่อมโยงกันในด้านใดด้านหนึ่ง เช่น ธีม วัสดุ หรือบรรยากาศ เพื่อให้ภาพดูน่าสนใจและมีเอกภาพ

  
  

มุมมองการจัดหุ่น

• เลือกมุมระดับสายตาเป็นหลัก เพื่อให้การวาดเข้าใจง่ายและเหมาะกับมือใหม่

• ควร : เลือกมุมมองเป็นระดับสายตา เพราะเป็นมุมมองที่ใช้ในการมองเห็นตามปกติ ช่วยให้การวาดหุ่นเป็นไปอย่างง่ายและสมจริงมากขึ้น เหมาะสำหรับผู้เริ่มต้นและใช้บ่อยในการฝึกวาดภาพ

• ไม่ควร : เลือกมุมมองไม่เป็นมุมกด หรือมุมเสย เพราะเป็นมุมที่มีความเพี้ยนของสัดส่วนสูง ทำให้วาดยากและเข้าใจโครงสร้างของแบบได้ไม่ชัดเจน โดยเฉพาะในช่วงเริ่มฝึก อาจทำให้เกิดความสับสนในการวางโครงและแสงเงา

• การจัดองศาของหุ่นให้หันในทิศทางที่สวยงาม

ควร : จัดหุ่นให้หัน 45 องศา ไม่ควรหันตรงหรือพุ่งเข้าหา

ผู้วาดโดยตรง เพราะทำให้ภาพแบนหรือดูผิดธรรมชาติ

แสงและเงา

ควรใช้แหล่งกำเนิดแสงที่มีทิศทางชัดเจน

เช่น โคมไฟ หรือแสงธรรมชาติจากด้านข้าง เพื่อสร้างแสงเงาที่ชัด ช่วยให้เห็นรูปทรงของหุ่นและวาดได้ง่ายขึ้น

หลีกเลี่ยงการย้อนแสงหรือวางหุ่นในที่มืด

เพราะจะทำให้มองไม่เห็นรายละเอียดที่สำคัญของแบบ และลดความคมชัดของแสงเงา ซึ่งส่งผลต่อความเข้าใจโครงสร้างในการวาด

ส่วนเสริม เช่น ผ้า

ควรใช้ผ้ารองพื้นหรือพื้นหลังในการจัดวางหุ่น

เพื่อช่วยให้องค์ประกอบภาพดูสมดุล มีความต่อเนื่อง และไม่ปล่อยให้ภาพดูโล่งหรือว่างเปล่าจนเกินไป การเพิ่มฉากหลังหรือผ้ารองยังช่วยเน้นตัวแบบให้โดดเด่นมากขึ้น

เทคนิคจัดองค์ประกอบภาพ Drawing ให้ลงตัว

การจัดรูปแบบองค์ประกอบภาพ (Composition Type)

• แบบสามเหลี่ยม: วางหุ่นให้มีจุดสูงสุดหนึ่งจุด ลดหลั่นกันเป็นสามเหลี่ยม

• แบบหน้า-กลาง-หลัง: สร้างระยะชัดลึกด้วยการวางหุ่นในระยะต่างกัน

• แบบสมมาตร: วางหุ่นสมดุลซ้ายขวาอย่างเหมาะสม

• แบบตัว L: วางหุ่นแบบแนวตั้งตัดกับแนวนอนให้เกิดโครงสร้างภาพ

การจัดหน้ากระดาษสำหรับวาดภาพหุ่นนิ่ง

• ควร : จัดภาพให้มีที่ว่างรอบ ๆ ตัวหุ่น ไม่ให้ชิดขอบกระดาษเกินไป และวาดหุ่นให้มีขนาดสัมพันธ์กับขนาดจริง ถ้ากระดาษเล็กให้ย่อขนาดโดยไม่ผิดสัดส่วน

จัดภาพให้มีพื้นที่รอบตัวหุ่นอย่างเหมาะสม

ไม่ควรวางหุ่นชิดขอบกระดาษจนเกินไป ควรเว้นระยะรอบ ๆ เพื่อให้ภาพดูโปร่งและสมดุล

วาดหุ่นให้มีขนาดสัมพันธ์กับขนาดกระดาษ

หากใช้กระดาษขนาดเล็ก ให้ย่อขนาดหุ่นโดยยังคงรักษาสัดส่วนที่ถูกต้อง หลีกเลี่ยงการวาดให้ใหญ่เกินไปจนล้นพื้นที่ หรือเล็กเกินไปจนเหลือที่ว่างมากเกินความจำเป็น

สรุปการจัดหุ่น

การจัดหุ่นคือขั้นตอนสำคัญที่ช่วยให้การวาดภาพหุ่นนิ่งออกมาน่าสนใจ หรือไม่ว่าจะจัดหุ่นนิ่งเพื่อจุดประสงค์ใด การจัดหุ่นที่ดีนั้น ควรมีจุดโฟกัสที่ชัดเจน มีมิติของแสง-เงา และถ่ายทอดรูปร่างได้แม่นยำ หากฝึกฝนและใส่ใจตั้งแต่การจัดหุ่น ภาพวาดของคุณจะดูมีคุณภาพและมีเรื่องราวมากขึ้นอย่างแน่นอน